Voedingsadviezen bij een verhoogd cholesterol

Interne geneeskunde

Download / print

Cholesterol

Cholesterol is een vetachtige stof in het bloed en in de lichaamscellen. Het wordt gemaakt in de lever en zit ook in voedingsmiddelen. Het lichaam heeft cholesterol nodig als bouwstof voor lichaamscellen, hormonen en galproductie. Zonder cholesterol kan het lichaam niet functioneren. Maar een teveel ervan is schadelijk voor de gezondheid.

Soorten cholesterol
Cholesterol in het bloed is onder te verdelen in:

  • LDL: Dit wordt “slecht” cholesterol genoemd. Het zorgt voor vernauwing van de bloedvaten.
  • HDL: Dit wordt een “goed” cholesterol genoemd. Een hoog HDL-cholesterol vermindert het risico op hart- en vaatziekten.
  • Triglyceride: Dit is een andere naam voor vet in het bloed. Een verhoogd triglyceridegehalte geeft meer kans op hart- en vaatziekten.

Oorzaken van een te hoog cholesterolgehalte:

  • Erfelijkheid: hoog cholesterol kan een familiekwaal zijn.
  • Voeding met veel verzadigd vet en cholesterol kan het cholestorolgehalte in het bloed verhogen.
  • Gebrek aan beweging, zal het LDL-cholesterol verhogen en HDL-cholesterol verlagen.
  • Als je overgewicht hebt, verlaagt dit meestal het HDL-cholesterol. Vooral bij veel buikvet (appelvorm) worden het totaal cholesterol en LDL-cholesterol hoger.
  • Roken veroorzaakt een laag HDL-cholesterol-gehalte.
  • Bij sommige medische aandoeningen is er meer kans op een verhoogd cholesterol-gehalte, bijvoorbeeld: nierziektes, diabetes mellitus, traag werkende schildklier.
  • Teveel alcohol veroorzaakt een hoog triglyceride.

Gevolgen van een te hoog cholesterol
Een hoog cholesterol geeft geen directe klachten. Je merkt het dus niet. Een verhoogd cholesterol kan leiden tot vernauwing van de slagaders (atherosclerose) en dit verhoogd het risico op: hartziektes, hartaanvallen, beroertes en slechte doorbloeding in de benen.

Voedingsadvies bij een te hoog cholesterol
Een verhoogd cholesterol in jouw bloed? Gelukkig kun je er zelf veel aan doen; bijvoorbeeld door op te letten met wat je eet. Gezond eten is vooral gevarieerd eten en de juiste keuzes maken: weinig verzadigde vetten, meer onverzadigde vetten, meer vezelrijke producten, meer groenten en fruit. Voor meer informatie over gezonde eten volgens de Schijf van Vijf verwijzen we naar het Voedingscentrum.

Onderstaande informatie hoort bij de tabel en kan belangrijk zijn bij diabetes en een zoutbeperkt dieet.

Cholesterolrijke producten
Voedingsmiddelen die verzadigd vet bevatten verhogen het cholesterolgehalte in het bloed. De cholesterol in voedingsmiddelen zoals eieren, orgaanvlees en garnalen heeft minder effect op het cholesterolgehalte in het bloed. Daarom adviseren wij jou om eieren maximaal 3x per week te gebruiken en orgaanvlees en garnalen maximaal 1x per twee weken.

*Bij zout (natrium-) beperkt dieet
Producten met * bevatten veel zout, deze producten bij voorkeur niet gebruiken. Let op met kant en klare producten, deze bevatten veel zout, bijvoorbeeld soepen, bouillonblokjes, sauzen, mixen zoals bami/nasimix, wereldgerechten.

Bij diabetes
Wanneer je diabetes hebt, is het van belang de adviezen van jouw diëtist op te volgen wat betreft de hoeveelheid koolhydraten.

Meer informatie:

In de tabel zie je in een notendop welke keuzes je het best kunt maken.

Beperk het gebruik van Kies liever voor

Brood/ontbijtgranen
Witbrood, cornflakes, croissants, gevulde broodjes met ragout/vlees, etc. ontbijtgranen met chocolade

Brood/ontbijtgranen
Volkorenbrood(jes), volkoren- of meergranenbeschuit, knäckebrood, muesli, havermout, meergranenpap, ontbijtkoek en roggebrood

Kaas
(verse) Roomkaas, volvette kazen, zoals Goudse kaas 48+, mascarpone, gorgonzola, roombrie en fêta
Kaas
30+ of 20+ kaas, hüttenkäse, magere smeerkaas, light kruidenspread, Zwitserse strooikaas en rookkaas 20+

Vleeswaren
Vette soorten, zoals worst, spek, leverpastei, paté, salami, corned beef, gebraden gehakt, ontbijtspek, bacon

Vleeswaren
Magere soorten, zoals gekookte achterham, kipfilet, rookvlees*, fricandeau, rosbief, filet américain, schouderham, kalkoenfilet

Overig beleg
Hagelslag, chocoladepasta, hazelnootpasta, kokosbrood

Overig beleg
Jam, appelstroop, vruchten- of anijshagel, (gestampte) muisjes, honing, pindakaas, sandwichspread, plakjes appel en banaan

Melkproducten
Volle melk, vla, pudding, volle chocolademelk, volle yoghurt, volle kwark, (slag)room, crème fraîche, chocolademousse, koffiemelkpoeder, koffieroom, room en roomijs

Melkproducten
Halfvolle en magere melkproducten, zoals karnemelk, halfvolle koffiemelk, magere yoghurt, magere vla, magere kwark, magere melkpoeder en magere yoghurtdrank

Groenten en fruit
Spinazie à la crème

Groenten en fruit
Minimaal 250 gram groenten (vers, diepvries, blik* of glas*), twee stuks fruit per dag. Varieer volop.

Vlees en vleesvervangers
Vette vleessoorten, zoals braadworst, slavinken, spekjes, speklappen, spareribs, varkensgehakt, half-om-half gehakt, rookworst, karbonade, nasivlees, lamsvlees

 

Vlees en vleesvervangers
Magere vleessoorten, zoals magere rundlappen, rundergehakt, biefstuk, runderrollade, tartaar, ongepaneerde kalfsschnitzels, hamlappen, varkenslappen, varkensoester, fricandeau, varkenshaas, kip (zonder vel), kalkoen en wild, runder*- of kiprookworst, tahoe

Vis
In hard frituurvet gefrituurde vis, gerookte paling en gepaneerde vis

Vis
Eet 1 keer per week vis, bij voorkeur vette vis, zoals zalm, makreel*, haring*, sardines*, heilbot, botervis

Aardappelen, rijst en pasta
In hard vet gebakken en gefrituurde aardappelen en frites

 

Aardappelen, rijst en pasta
Gekookte, gepofte, gebakken of in vloeibaar vet gefrituurde aardappelen, zilvervlies- of meergranenrijst, (volkoren) pasta en macaroni of couscous. Peulvruchten zijn een gezonde afwisseling.

Boter, margarine en olie
Op brood: roomboter
In de pan: roomboter, harde margarine-soorten
Bij frituren: hard frituurvet

Boter, margarine en olie
Op brood: dieet halvarine of dieet margarine (alle soorten)
In de pan: olie of vloeibare margarineproducten (in een fles)
Bij frituren: vloeibaar frituurvet of olie

Dranken
Alcohol valt buiten de schijf van vijf. Wil je toch alcohol gebruiken, neem dan geen roomlikeur.

Dranken
Water, thee, koffie, (drink)bouillon*, vruchtensap en frisdrank

 

Koekjes en gebak
Roomboterkoekjes, boterkoek, cake, taart, stroopwafels, chocolade, slagroomtaart, crèmegebak, gevulde koek en chocoladerepen

Koekjes en gebak
Koffiebroodjes zonder room, volkorenbiscuits, lange vingers, kaneelbiscuits, bitterkoekjes, eierkoeken, vruchtenvlaai, ontbijtkoek (alle varianten, bijv. gemberkoek, vruchtenkoek)

Zoutjes, chips, nootjes
Chocoladenoten, zoute biscuits/koekjes, toastjes met roomkaas/paté

Zoutjes, chips, nootjes
Japanse mix*, hazelnoten, amandelen, walnoten, pinda's, cashewnoten, studentenhaver, zoute stokjes*, popcorn*, zoute olijven*, toastjes met vis*